Artuklu Sikkeleri

Artuklu Sikkeleri ​

ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ Η ΑΡΤΟΥΚΊΔΕΣ​

Oğuz kökenli bir Türk hanedanı olan Artuklular, Anadolu'nun Selçuklular tarafından fethinden sonra kurulmuş ve Mardin, Hısn Kayfa [Hasankeyf] ve Amid [Diyarbakır] gibi önemli şehirleri kontrol ederek bölgede etkili olmuşlardır. Mardin kolu da dahil olmak üzere Artuklu hanedanı, başlangıçta Selçuklu Sultanı I. Melikşah'ın [Malik-Shah I] emrinde görev yapan bir general olan Artuk'un [Artuk Bey] torunları tarafından kuruldu.

Zamanla, Artuklular kendilerini yarı bağımsız yöneticiler olarak kurdular, özerkliklerini Selçuklu Sultanlığı ve daha sonra Eyyubi hanedanı gibi daha güçlü varlıklarla stratejik ittifaklar ve vasal ilişkilerle dengelemişlerdir. Zengilerin [Zangid] yükselişi onların genişlemesini durdurdu ve on üçüncü yüzyılda bir süreliğine Rum Selçuklularının vasalları oldular. Moğol hükümdarı Hülagu'ya boyun eğdiler ve Timurluların istilasıyla hanedanlık sona erdi.

Artuklular Hasankeyf, Mardin ve Harput olmak üzere üç ana koldan idare edilmiştir. Artuklu Beyliği 1102-1409 yılları arasında Mardin, Hasankeyf ve Harput bölgelerinde hüküm süren bu Türkmen beyliği Sökmen Bey'e dayanan Sökmenoğulları ve İlgazi Bey'e dayanan İlgazioğulları olarak iki hanedana ayrılmışlardır. Sökmenoğulları Hasankeyf Beyleri ve Harput Beyleri olarak iki kola ayrılmıştır.

Artuklu Beyleri İsimleri​

Hasankeyf Beyleri

Müineddevle Sökmen Bey
İbrahim
Rükneddin Davud
Ebulharis Fahreddin Karaaslan
Nureddin Muhammed
Mesud Kutbeddin
Salih Nasreddin Mahmud
Mesud Rükneddin Mevdud


Harput Beyleri

İmadeddin Ebubekir
Nizameddin Ebubekir
Nizameddin İbrahim
Şemsüddevle Süleyman
İzzeddin Ahmed

İlgazioğulları ise Mardin Beyleri ve Halep Beyleri olarak iki kola ayrılmıştır.​

Mardin Beyleri

Necmeddin İlgazi
Hüsameddin Timurtaş
Necmeddin Alpı
Kutbeddin İlgazi
Hüsameddin Yavlak Yörükaslan
Mansur Nasreddin Artuk Arslan
Said Necmeddin Gazi
Muzaffer Ebulfeth Fahreddin Karaaslan
Semseddin Davud
Mansur Necmeddin Gazi
Adil İmadeddin Ali Alpı
Salih Şemseddin
Mansur Ahmed
Salih Mahmud
Muzaffer Davud
Zahir Mecdeddin İsa
Salih Şihabeddin Ahmed


Halep Beyleri

İlgazi Bey
Eburebi Bedriddevle Süleyman
Belek Gazi
Timurtaş
İzzeddin Ahmed

İslami gelenekler [hadis] insan veya hayvan tasvirini yasaklasa da, bu her zaman katı bir şekilde uygulanmamıştır.
Bunun bir örneği, Türkmen hanedanları Artuklular, Zengiler [Zangid] ve Danişmendlilerin [Danishmendids] yanı sıra bronz dirhemlerinde çeşitli insan ve hayvan figürleri bulunan Eyyubiler'in antik sikke darbı yapmasıdır.

Batı kültürüne saygı duyan bu Türkmen hükümdarlar, aynı zamanda batı sanatına da hayran ve değer veriyorlardı ve Bizans'tan ilham alan bazı antik sikke türleri için modeller sağlayan Musevilik, Hristiyanlık ve İslam'daki belirli dini ilkeleri ve ikonografiyi kabul etmeye açıktılar. O zamanlar mevcut koleksiyonların veya bireysel antik sikke örneklerinin bir parçası olarak var olan Yunan, Roma ve Bizans antik sikkeleri, diğer antik sikke türleri için modeller sağlamıştır.

Bu yeni antik sikke türlerini darb edenler, basitçe eski prototiplerini kopyalamakla kalmadılar, motiflerinin tarihsel bir anlayışı yoluyla, eski ve daha çağdaş ikonografiyi birleştirdiler ya da çağdaş ikonografiyi klasikleştirerek, izleyicinin aslında var olmayan klasik prototiple bir bağlantı olduğunu varsaymasına neden olmuşlardır.